Baza wiedzy

Najważniejsze zmiany w prawie oświatowym 2025/2026: Co dyrektorzy muszą wiedzieć?

Rok szkolny 2025/2026 wprowadza istotne zmiany w polskim systemie oświaty, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie szkół, w tym również placówek niepublicznych. Nowe przepisy dotykają zarówno aspektów organizacyjnych, jak i finansowych, co wiąże się z koniecznością modyfikacji wielu procedur wewnętrznych. Dyrektorzy szkół muszą dostosować dokumentację do nowych regulacji prawnych, a także przygotować swoje placówki na zmiany w zakresie organizacji pracy nauczycieli oraz zarządzania funduszami. W szczególności wprowadzenie nowych zasad dotacji, jak również zmiany w systemie oceniania i ewaluacji, będą miały ogromny wpływ na codzienne funkcjonowanie szkół. W związku z tym, dyrektorzy muszą nie tylko dostosować swoją administrację do tych wymagań, lecz także skutecznie zarządzać procesem wdrażania tych reform, aby zapewnić zgodność z przepisami oraz utrzymać wysoką jakość edukacji.

Zmiany w finansowaniu placówek niepublicznych 2025

Od 1 stycznia 2025 roku wprowadzono nowelizację ustawy o finansowaniu zadań oświatowych, która zastąpiła dotychczasową subwencję oświatową kwotą potrzeb oświatowych. Zmiana ta dotyczy również szkół i placówek niepublicznych, które otrzymują dotacje z budżetu jednostek samorządu terytorialnego. Nowe przepisy przewidują m.in.:

• Zmiany w naliczaniu dotacji – w miejsce subwencji wprowadzono kwotę potrzeb oświatowych, co oznacza, że dotacje będą teraz obliczane w oparciu o rzeczywiste potrzeby placówek, a nie według wcześniejszych sztywnych norm.
• Wprowadzenie nowych zasad dotyczących przekazywania dotacji szkołom artystycznym – szkoły te będą otrzymywały dotacje na nowych zasadach, co może wpłynąć na sposób planowania ich budżetów oraz organizację działalności.
• Zwiększenie transparentności procesu przyznawania dotacji – nowe przepisy przewidują bardziej szczegółowe kryteria i zasady dotyczące przyznawania dotacji, co ma na celu zwiększenie przejrzystości tego procesu oraz ułatwienie weryfikacji wykorzystania środków.
• Wprowadzenie systemu monitoringu wykorzystania dotacji – samorządy będą zobowiązane do monitorowania wydatków z dotacji, co pozwoli na lepszą kontrolę nad ich wykorzystaniem w poszczególnych placówkach.
• Dostosowanie wysokości dotacji do specyfiki placówki – dotacje będą teraz bardziej zróżnicowane, uwzględniając specyfikę danej placówki, np. jej wielkość, ofertę edukacyjną czy liczebność uczniów.

Wprowadzenie tych zmian wymaga od dyrektorów placówek niepublicznych dostosowania procedur finansowych oraz przygotowania się na nowe zasady naliczania i wydatkowania dotacji.

Nowe zasady zatrudniania nauczycieli

Od 1 września 2025 roku planuje się wprowadzenie zmiany w zakresie zatrudniania nauczycieli, które mają na celu uproszczenie procesu zatrudniania oraz dostosowanie umów do zmieniających się potrzeb szkół. Zmiany te dotyczą zarówno nauczycieli początkujących, jak i tych, którzy już posiadają doświadczenie zawodowe. Nowe przepisy przewidują m.in.:

• Nauczyciel początkujący – stosunek pracy z nauczycielem, który dopiero rozpoczyna swoją karierę zawodową, będzie nawiązywany na podstawie umowy o pracę na czas określony, obowiązującej przez jeden rok szkolny. Warunkiem zatrudnienia jest posiadanie wymaganych kwalifikacji, jednak umowa nie będzie zawierana na stałe, a jedynie na próbny okres. Takie rozwiązanie pozwala na ocenę kompetencji nauczyciela oraz jego przystosowanie się do pracy w placówce.
• Nauczyciel bez stopnia awansu zawodowego – zmiany te obejmują także nauczycieli, którzy nie posiadają jeszcze stopnia awansu zawodowego, ale spełniają inne ważne kryteria. Stosunek pracy z takim nauczycielem, posiadającym wymagane kwalifikacje i co najmniej 11 miesięcy pracy w szkole, będzie zawierany na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony, pod warunkiem uzyskania co najmniej dobrej oceny pracy. Dzięki temu, nauczyciel o solidnym doświadczeniu zawodowym i pozytywnej ocenie swojej pracy będzie mógł liczyć na stabilne zatrudnienie.
• Ułatwienia w zatrudnianiu nauczycieli z doświadczeniem – zmiany wprowadzają także mechanizmy, które mają na celu szybkie zatrudnianie nauczycieli z doświadczeniem. Jeśli nauczyciel nie posiada jeszcze stopnia awansu zawodowego, ale jego ocena pracy jest pozytywna, a doświadczenie zawodowe spełnia określone wymagania, będzie mógł liczyć na umowę o pracę na czas nieokreślony. To rozwiązanie ma na celu wspieranie długoletnich nauczycieli i zapewnienie im stabilności zawodowej.
• Ocena pracy nauczyciela jako kluczowy element zatrudnienia – ocena pracy nauczyciela staje się kluczowym elementem w procesie zatrudniania na czas nieokreślony. Nauczyciele, którzy zdobyli dobrą ocenę pracy, będą mogli liczyć na długoterminową współpracę, co motywuje do osiągania lepszych wyników w pracy oraz dbałości o jakość edukacji.

Warto jednak zaznaczyć, że szkoły niepubliczne stosują Kodeks pracy w zakresie zatrudniania nauczycieli. Oznacza to, że w przypadku nauczycieli zatrudnionych w szkołach niepublicznych, stosunek pracy może być regulowany umową o pracę na czas określony lub nieokreślony, zgodnie z przepisami Kodeksu pracy. Jednakże, w zakresie dotyczącym awansu zawodowego nauczycieli, szkoły niepubliczne są zobowiązane do stosowania przepisów Karty Nauczyciela, co oznacza, że zmiany w tym zakresie będą miały zastosowanie także w tych placówkach.

Warto zaznaczyć, że projekt ustawy jest na bardzo wczesnym etapie legislacyjnym (dalej trwają prace w rządzie, a projekt nie został przekazany do sejmu), ponadto prawdopodobnie zmiany i tak nie wejdą w życie 1 września 2025.

Zmiany w planie oświatowym w organizacji zajęć – eksperymenty pedagogiczne

Nowe przepisy wprowadzają zmiany w procedurze uzyskiwania zgody na prowadzenie eksperymentu pedagogicznego, które obowiązują również placówki niepubliczne. Zgodnie z nowymi regulacjami, szkoły i placówki edukacyjne, które planują przeprowadzenie eksperymentów pedagogicznych, muszą przestrzegać określonych zasad dotyczących uzyskiwania zgody na takie działania. W kontekście placówek niepublicznych, procedura uzyskiwania zgody uzależniona jest od rodzaju eksperymentu pedagogicznego.

Te zmiany w procedurze uzyskiwania zgody mają na celu uproszczenie oraz usystematyzowanie procesów związanych z prowadzeniem innowacji pedagogicznych, jednocześnie zapewniając odpowiedni nadzór nad jakością edukacji i ochroną wartości kulturowych w placówkach artystycznych.

Zmiany w dotacjach celowych na remonty i inwestycje

Od 1 maja 2025 roku obowiązują zmodyfikowane zasady ubiegania się o dotacje celowe na remonty i inwestycje w szkołach i placówkach oświatowych. Zmiany te dotyczą również placówek niepublicznych, które teraz mogą ubiegać się o dotacje na remonty i inwestycje zgodnie z nowymi zasadami. Przepisy te wprowadzają istotne zmiany w procesie ubiegania się o dotacje oraz w kwestii ich rozliczania, a ich celem jest uproszczenie procedur oraz zwiększenie efektywności alokacji środków. Nowe zasady obejmują m.in.:

• Możliwość ubiegania się o dotacje przez placówki niepubliczne – dotychczas placówki niepubliczne miały ograniczony dostęp do dotacji celowych, teraz jednak mają równe szanse ubiegać się o środki na remonty oraz inwestycje.
• Zmiana procedury składania wniosków – wprowadzenie uproszczonej i bardziej przejrzystej procedury składania wniosków, co ma na celu przyspieszenie procesu aplikacyjnego oraz zapewnienie sprawiedliwego przydziału funduszy.
• Określenie kryteriów przyznawania dotacji – nowe zasady wprowadzają bardziej szczegółowe kryteria oceny wniosków o dotację. Placówki będą musiały przedstawić dokładne uzasadnienie potrzeby remontów lub inwestycji, a także zaplanowany sposób wykorzystania przyznanych środków.
• Rozliczanie dotacji – zmiany dotyczą również rozliczania dotacji. Wprowadzenie bardziej szczegółowych zasad dokumentacji wydatków i rozliczeń pozwoli na lepszą kontrolę nad wykorzystaniem środków publicznych, a także umożliwi łatwiejsze monitorowanie postępów realizacji inwestycji.
• Możliwość uzyskania dotacji na różnorodne inwestycje – dotacje będą mogły być przeznaczone nie tylko na remonty, ale także na różnorodne inwestycje, takie jak modernizacja infrastruktury szkolnej, zakup nowoczesnego wyposażenia czy poprawa efektywności energetycznej placówek.

Te zmiany stanowią ważny krok w kierunku zapewnienia placówkom niepublicznym lepszych warunków do rozwoju oraz umożliwienia im realizacji niezbędnych remontów i inwestycji. Dyrektorzy placówek będą musieli dostosować się do nowych procedur aplikacyjnych i rozliczeniowych, aby skutecznie ubiegać się o dotacje.

Obowiązek posiadania ADE przez placówki niepubliczne

Od 1 stycznia 2025 roku wprowadzono obowiązek posiadania adresu do doręczeń elektronicznych (ADE) przez wszystkie podmioty publiczne, w tym szkoły i placówki oświatowe prowadzone przez jednostki samorządu terytorialnego oraz organy administracji rządowej. W przypadku placówek niepublicznych, obowiązek ten dotyczy organów prowadzących te placówki o ile podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) lub Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEDIG).

Organy prowadzące placówki niepubliczne są zobowiązane do posiadania adresu do doręczeń elektronicznych, jeśli podlegały:

• Rejestracji w KRS po 1 stycznia 2025 roku: Wszystkie podmioty niepubliczne, które zarejestrowały się w Krajowym Rejestrze Sądowym po tej dacie, muszą posiadać ADE.
• Rejestracji w KRS przed 1 stycznia 2025 roku: Podmioty te mają czas do 1 kwietnia 2025 roku na aktywację ADE.
• Rejestracji w CEIDG: Podmioty wpisane do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej do 31 grudnia 2024 roku, które składają wniosek o zmianę wpisu po 30 czerwca 2025 roku, są zobowiązane do posiadania ADE od 1 lipca 2025 roku.

Warto zaznaczyć, że organy prowadzące placówki niepubliczne, które nie spełniają powyższych kryteriów, nie są zobowiązane do posiadania adresu do doręczeń elektronicznych.

Korzyści z posiadania ADE

Choć obowiązek posiadania ADE dotyczy tylko niektórych organów prowadzących placówki niepubliczne, warto rozważyć jego aktywację, gdyż niesie to ze sobą szereg korzyści:

• Szybsza i tańsza komunikacja z administracją publiczną: Dzięki ADE możliwe jest szybkie i bezpieczne przesyłanie dokumentów urzędowych, co oszczędza czas i koszty związane z tradycyjnym obiegiem dokumentów.
• Zwiększenie transparentności i bezpieczeństwa obiegu dokumentów: ADE zapewnia elektroniczny odpowiednik listu poleconego za zwrotnym potwierdzeniem odbioru, co zwiększa pewność doręczenia i pozwala na łatwiejsze śledzenie statusu korespondencji.
• Ułatwienie dostępu do korespondencji: Dzięki ADE placówki mogą odbierać korespondencję elektronicznie, co ułatwia dostęp do dokumentów bez konieczności oczekiwania na przesyłki pocztowe.

Jak aktywować ADE?

Aby aktywować adres do doręczeń elektronicznych, placówka niepubliczna powinna:

• Złożyć wniosek o wpis do bazy adresów elektronicznych: Wniosek składa się za pośrednictwem platformy ePUAP lub bezpośrednio do właściwego organu administracji publicznej.
• Wyznaczyć administratora skrzynki doręczeń: Administrator będzie odpowiedzialny za obsługę korespondencji elektronicznej oraz zapewnienie jej bezpieczeństwa.
• Przeszkolić personel: Pracownicy administracyjni powinni zostać przeszkoleni w zakresie obsługi systemu doręczeń elektronicznych, aby sprawnie zarządzać korespondencją.

Aktywacja ADE pozwala na bardziej efektywną i bezpieczną komunikację z organami administracji publicznej oraz innymi podmiotami, co może przyczynić się do usprawnienia funkcjonowania placówki.

Podsumowanie

Rok szkolny 2025/2026 wprowadza szereg istotnych zmian w polskim systemie oświaty, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie szkół i placówek niepublicznych. Dyrektorzy placówek niepublicznych powinni szczegółowo zapoznać się z nowymi przepisami i dostosować swoje procedury administracyjne oraz organizacyjne do nadchodzących zmian. Wdrożenie nowych regulacji wymagać będzie m.in. aktualizacji dokumentacji, dostosowania procedur finansowych oraz przygotowania się na zmiany w zakresie zatrudniania nauczycieli i organizacji zajęć. Tylko w ten sposób placówki niepubliczne będą mogły skutecznie funkcjonować w zmieniającym się systemie oświaty.

Bibliografia:

1. https://dziennikustaw.gov.pl/DU/2025/579
2. https://www.gov.pl/web/premier/projekt-ustawy-o-zmianie-ustawy--prawo-oswiatowe-oraz-niektorych-innych-ustaw8?utm_source=chatgpt.com
3. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20250000579&
4. https://www.kuratorium.opole.pl/eksperyment-pedagogiczny-nowelizacja-przepisow/?utm_source=chatgpt.com
5. https://www.gov.pl/web/edukacja/inwestycje-w-oswiacie
6. https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=wdu19820030019
7. https://www.portalsamorzadowy.pl/edukacja/nauczyciele-sa-wsciekli-men-wycofuje-sie-z-kluczowych-zmian-w-karcie,615504.html